🌿 पाथोस्स्य (मनी प्लाण्ट्) महत्त्वम् स्वास्थ्याय सौन्दर्याय च

🌿 पाथोस्स्य (मनी प्लाण्ट्) महत्त्वम् स्वास्थ्याय सौन्दर्याय च
प्रस्तावना – गृहेषु पाथोस्स्य स्थानम्

पाथोसः, यः सामान्यभाषायां "मनी प्लाण्ट्" इति प्रसिद्धः, एकः सदावृक्षवत् लता-विशेषः अस्ति। अस्य पर्णानि हरितवर्णानि, कोमलानि, आकर्षकाणि च भवन्ति।
भारतीयगृहेषु प्राचीनकालात् आरभ्य एषः पौधा धन-समृद्धये, सुख-शान्तये, वास्तुशुद्धये च रोप्यते।

गृहस्य अन्तरिक्षे, यत्र चैतन्यम्, स्फूर्ति:, सौन्दर्यम् च वर्धते, तत्र पाथोसः अत्युत्तमः विकल्पः।

पाथोस्स्य आध्यात्मिकम् महत्वम्
वास्तुशास्त्रे पाथोस्स्य प्रयोगः

वास्तुशास्त्राणुसारम्, यदि पाथोसः आग्नेयकोणे स्थाप्यते तर्हि धनवृद्धिः, यशः, सौभाग्यं च लभ्यते।
नैऋत्यकोणे रोपणं निषिद्धं, यतः तत्र स्थापनेन ऋणवृद्धिः, कलहो वा भवति।

धनसमृद्धये मनी प्लाण्ट्

"मनी प्लाण्ट्" इति नामधेयमेव दर्शयति — एषः पौधा लक्ष्मीकरः, आयवृद्धिकरः, सौभाग्यदायकश्च।
अनेकाः गृहिण्यः विश्रान्त्या सह मन्यन्ते यत् अस्य पर्णविकासः धनोपार्जनस्य प्रतीकः भवति।

पाथोस्स्य प्रकाराः
सुवर्णपाथोस्

एषः जातिः स्वर्णवर्णरेखाभिः संयुक्तः हरितपर्णयुक्तः अस्ति।
सौन्दर्यवृद्धये अत्युत्तमः विकल्पः।

नीऑन् पाथोस्

अत्यन्तं दीप्तहरितवर्णयुक्तः एषः जातिः गृहस्य अन्धकारेषु अपि तेजः वर्धयति।

संगमरमरपर्णी पाथोस्

अस्य पर्णेषु श्वेतरेखाः दृश्यन्ते। सौन्दर्ययुक्तेषु गृहालयेषु अस्य प्रयोगः लोकप्रियः अस्ति।

पाथोस्स्य लघुपरिचर्या
जलोपचारः

पाथोसः जलमाध्यमे अपि सुगमता रोहति। पात्रे जलं पूर्य पर्णयुक्तं शाखाखण्डं स्थापयित्वा लघुना मृत्तिकाखण्डेन स्थिरीकर्तुं शक्यते। प्रतिपक्षं सप्तदिने जलपरिवर्तनम् आवश्यकम्। यदि शुद्धजलम् प्रयुज्यते तर्हि मूलप्रसारणं शीघ्रं भवति।

भूमौ रोपणम्

मृत्तिकायां पाथोसः विशेषं पुष्टिं लभते। कासारपात्रे सुलघुमृत्तिका, बालुकामिश्रणं च स्थापनीयम्। अति-जलसिञ्चनं न कार्यम्, अन्यथा मूलानि कुह्यन्ति।

प्रकाशस्य आवश्यकता

एषः पौधा अप्रत्यक्षसूर्यप्रकाशे उत्तमं रोहति। प्रत्यक्षसूर्यकिरणैः पर्णानि दग्धानि भवन्ति। अन्धकारयुक्ते स्थले अपि पाथोसः जीवति, किन्तु हरितवर्णः क्षीयते।

पाथोस्स्य लाभाः
वायुपरिशोधनम्

नासा-अध्ययनेन (NASA Study) प्रमाणितम् यत् पाथोसः गृहान्तरेषु उपस्थितानि हानिकारकाणि वायुतत्त्वानि, यथा फॉर्मल्डिहाइड्, बेंज़ीन्, टॉल्युईनं च, शोषयति। एतेन गृहमध्यवायुः शुद्धः, स्वास्थ्यकरश्च भवति।

मानसिकशान्तिः

हरितदर्शनमेव मनसः शान्तिकारकम्। पाथोसः गृहे विराजमानः स्फूर्तिं, शान्तिं, सुसंतुलनं च जनयति।

सौन्दर्यवृद्धिः

लतारूपेण पाथोसः गृहभित्तिषु, कक्षेषु, अलंकाररूपेण च शोभां वर्धयति।

पाथोस्स्य स्थापने विधयः
गृहद्वारे

गृहस्य आग्नेयदिकि यदा पाथोसः स्थाप्यते, तदा लक्ष्मीः गृहे प्रविशति इति परम्परायां विश्वासः।

कार्यालये

कार्यालयमध्य पाथोसः स्थाप्यते चेत् कर्मठता, आयवृद्धिः, सौहार्दं च वर्धते।

उपवनमध्यभागे

यदा उपवने मध्यभागे लतारूपेण पाथोसः स्थाप्यते तदा पर्यावरणं सुषोभितं भवति।

ऋतुशः पाथोस्स्य परिपालनम्
ग्रीष्मे

ग्रीष्मे अधिकं जलं आवश्यकम्। सप्ताहे द्विवारं सिञ्चनम् करणीयम्।

शिशिरे

शिशिरे अल्पं जलं पर्याप्तम्। सूर्यकिरणैः अप्रत्यक्षस्थले स्थापनीयः।

सामान्यसमस्या समाधानानि च
पर्णपीतता

अधिकजलसिञ्चनात् पर्णानि पीतानि भवन्ति। जलं न्यूनं दातव्यम्।

जडत्वम्

अल्पप्रकाशे पाथोसः जडः भवति। तस्मात् पर्याप्तप्रकाशयुक्ते स्थले स्थापनीयः।

कीटाक्रमणम्

यदा पर्णेषु श्वेतबिन्दवः दृश्यन्ते तदा नीमतेलं प्रयुञ्जीत।

पाथोस्स्य वैदिकपरम्परा
पुराणेषु उल्लेखः

यद्यपि प्रत्यक्षं "पाथोसः" नाम न दृश्यते, तथापि "लता" "पर्णवनस्पति" च विषये शास्त्रेषु महत्त्वं दत्तम्। लतानां सौभाग्यप्रदत्वम् अपि वर्णितम्।

देवपूजायां प्रयोगः

गृहदेवतामण्डपे पाथोसस्य शाखा स्थाप्यते चेत् सम्पदः स्थैर्यम् वर्धते इति लोकश्रुतिः।

सामान्यप्रश्नोत्तरम्

प्रश्नः १ – कियत्कालं पाथोसः जलमाध्यमे जीवति?
👉 उत्तरम् – वर्षद्वयं यावत् अपि जलमाध्यमे सुगमता रोहति।

प्रश्नः २ – पाथोसः रात्रौ प्राणवायुः ददाति वा?
👉 उत्तरम् – आम्, एषः रात्रौ अपि प्राणवायुः विसृजति।

प्रश्नः ३ – पाथोसः कुठरे स्थापनीयः?
👉 उत्तरम् – आग्नेयदिकि वा उत्तरपूर्वदिकि स्थापनीयः।

प्रश्नः ४ – पशुपक्षिणः अस्य विषये सुरक्षिताः वा?
👉 उत्तरम् – न, यदि कुत्तः वा मार्जारः पर्णानि खादति तर्हि जठरदुःखं भवेत्।

प्रश्नः ५ – पाथोसः कितीवर्षं जीवति?
👉 उत्तरम् – योग्यपरिचर्यायाम् ८-१० वर्षं यावत् जीवति।

प्रश्नः ६ – पाथोसः सौभाग्यं किमर्थं ददाति इति कथ्यते?
👉 उत्तरम् – यतः अस्य नाम "मनी प्लाण्ट्" इति, तेन धनवृद्धिसम्बन्धः लोकविश्वासः अस्ति।

निष्कर्षः – पाथोस्स्य सौभाग्यदायित्वम्

पाथोसः केवलं लता नास्ति, किन्तु समृद्धेः, स्वास्थ्यस्य, सौन्दर्यस्य च प्रतीकः।
गृहे वा कार्यालये स्थाप्यते चेत् एषः वायुपरिशोधनं करोति, मनःप्रसादं ददाति, लक्ष्मीप्राप्तौ अपि सहायते।
अल्पपरिचर्या अपि पर्याप्ता भवति, अतः सर्वेभ्यः गृहिणेभ्यः पाथोसः रोपणीयः।