THE SCIENCE OF CAVES

สวัสดีเพื่อนพี่น้องชาว Steemit ที่รักทุกท่านค่ะ / Hi! Steemian Friends!

ช่วงนี้ ข่าวนักฟุตบอลทีมหมูป่าทั้ง 13 ชีวิตที่ติดถ้ำหลวง! ช่างสะเทือนอารมณ์ยิ่งนัก
ทุกคนคงต่างส่งกำลังใจให้ช่วยน้องๆ ออกมาได้อย่างปลอดภัย
.
.
วันนี้ ละมุนน้อย จะมาเขียนเล่าเรื่องที่ได้มีโอกาสฟัง discuss มาเมื่อวาน
เรื่อง "น้ำในถ้ำมาจากไหน" จากอาจารย์ของละมุนเองค่ะ

พร้อมกับหาข้อมูลเพิ่มเติม เพื่อไขข้อข้องใจของตัวเองต่อ
จึงอยากเอามาเขียนเล่าถ่ายทอดอีกต่อค่ะ

ขอเริ่มเท้าความจาก...

"ถ้ำ" คือ โพรงที่ลึกเข้าไปในภูเขา หรือเป็นช่องที่เป็นโพรงลึกเข้าไปในพื้นดิน
ส่วนใหญ่ไม่มีแสงสว่างส่องถึง มีขนาดใหญ่พอที่มนุษย์สามารถเข้าไปได้ เกิดขึ้นตามธรรมชาติ
ถ้ำเกิดขึ้นได้ในเกือบทุกสภาวะบนผิวโลก อีกทั้งยังเกิดขึ้นได้กับหินทุกประเภท

โดยทั่วไป ถ้ำเกิดในหินปูนที่มีน้ำใต้ดินไหลผ่านกัดเซาะ ซึ่งมักพบตามภูเขาหินปูน หรือ ภูเขาชายฝั่งทะเล
นอกจากนี้ยังมีถ้ำที่เกิดจากการกระทำของมนุษย์ด้วย

ในถ้ำ เราจะพบ หินงอก หินย้อย โดย..
หินงอก คือ ตะกอนหินปูนที่จัดตัวเป็นแท่งสูงจากพื้นถ้ำขึ้นไปหาเพดานถ้ำ เกิดจากหยดน้ำที่ไหลออกจากหินย้อยเมื่อหล่นถึงพื้นถ้ำจะเกิดการสูญเสียคาร์บอนไดออกไซด์ (CO2) ทำให้สารประกอบคาร์บอเนตเกิดการสะสมตัวและค่อยๆ สูงขึ้นจากพื้นถ้ำ

ส่วน หินย้อย คือ ตะกอนหินปูนที่จับตัวเป็นแท่งหรือแผ่นย้อยลงมาจากเพดานถ้ำ เกิดจากน้ำใต้ดินที่มีหินปูนละลายอยู่หยดลงมาจากรอยแตกบนเพดานถ้ำ และเมื่อน้ำสูญเสียก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ (CO2) ออกไปก็จะทำให้เกิดสารประกอบคาร์บอเนตเริ่มสะสมตัวทีละน้อย และพอกยาวลงมาจากเพดานเรื่อยๆ

(ภาพจากทริปเที่ยวถ้ำภูผาเพชร จ.สตูล ปี 2011)

การเกิดถ้ำในหินปูน มาจากการละลายของแคลไซต์ (แร่ประกอบหลัก ซึ่งทำปฏิกิริยากับกรด) โดยเกิดจากกรดอ่อนๆ ในธรรมชาติ เช่น คาร์บอนิค ซัลฟูริก ไนตริก ที่ได้จากก๊าซ CO2, SO2, NO2 รวมตัวกับน้ำฝน แล้วก็ละลายหินปูนไปตามรอยแตกในหิน จนเกิดเป็นโพรงขนาดใหญ่ ซึ่งมักมีความต่อเนื่องทั้งในแนวราบ และแนวดิ่ง

ปฏิกิริยา CaCO3 + CO2 + H2O → Ca(HCO3)2 เป็นตัวสำคัญที่ทำให้เกิดหินงอกหินย้อย

มาประเด็นที่น้ำในถ้ำมาจากไหน ...

ทุกคนอาจจะเคยเห็นว่า หลายๆ ครั้ง เวลาที่เราไปเที่ยวถ้ำ
เรามักพบว่า ที่ปากถ้ำ มีลำธารไหลออกมา

เราอาจสงสัยและมีคำถามว่า ธารน้ำไหลมาจากไหน?
แต่ก็ไม่เคยหาคำตอบ เช่นเดียวกับละมุนเองค่ะ 555

เมื่อวานได้ฟังอาจารย์เล่า จึงถึงบางอ้อ เลยค่ะ!

ถ้ำบางถ้ำนั้น จะมีแม่น้ำไหลทะลุผ่าน (ธารลอด) อันนี้จึงไม่แปลกที่มีน้ำไหลอยู่ในถ้ำได้

แต่บางถ้ำ เราจะเห็นแต่ธารน้ำไหลที่ออกมา โดยไม่พบทางเข้าของน้ำ จึงไม่รู้ว่าต้นตอของน้ำมาจากไหน

ความลับ อยู่ที่..ลักษณะเฉพาะของเขาหินปูนที่เป็นแหล่งพบถ้ำค่ะ
เวลาเราไปเดินป่า ในเขาหินปูน
นักเดินป่าจะทราบดีว่าต้องขนน้ำติดตัวไปเองให้เพียงพอ จะไปหวังน้ำบ่อหน้าไม่ได้
ทั้งนี้เพราะ ลำธารหรือแหล่งน้ำ บนเขาหินปูน นั้นหายากมากๆ
เหตุเพราะ หินปูน นั้นเมื่อถูกน้ำฝนที่รวมตัวกับก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ (CO2) ในดิน
เกิดเป็นกรดคาร์บอนิค (H2CO3) ก็จะกัดเซาะละลาย กลายเป็นโพรง เล็กใหญ่ ต่อเนื่องตามการไหลของน้ำได้โดยง่าย

น้ำฝนที่ตกบนเขา จึงไม่สามารถเก็บขังอยู่บนผิวพื้นภูเขา แต่ไหลซึมลงไปผ่าน ช่องโหว่ หรือ sink hole ที่มีอยู่มากมายลงไปสะสมในโพรงใต้ภูเขา ไหลออกมาเป็นธารน้ำที่หน้าปากถ้ำนั่นเอง

ฝนยิ่งตก น้ำก็ยิ่งซึมลงไปใต้ภูเขา ระดับน้ำในถ้ำก็จะสูงขึ้นอย่างรวดเร็ว จึงเป็นเรื่องน่ากลัวมากค่ะ

ขอบพระคุณอาจารย์ที่เล่าเรื่องถ่ายทอดความรู้ ทำให้ละมุนมีโอกาสนำมาเล่าอีกต่อ แหะๆ
ขอบคุณทุกท่านที่แวะเวียนมาอ่านมาจนบรรทัดนี้ค่ะ
และขอส่งกำลังใจถึงทีมงาน และน้องๆทีมหมูป่าทุกคนให้ปลอดภัยนะคะ

Hope everyone is so lucky and successful!

Follow ME @lamune
Thank you!