علایم و علل قولنج شیرخواران

قولنج یا کولیک در نوزادان و شیرخواران یکی از ناراحتی‌های شایع است که به صورت گریه‌های طولانی و بدون علت از حدود ۲۰ روزگی تا حدود سه و نیم ماهگی ظاهر می‌شود. این گریه‌ها می‌تواند موجب ناراحتی و نگرانی شدید پدر و مادر و مراجعه‌ی مکرر به پزشک شود.

علل کولیک نوزادی دقیقاً مشخص نیست. برخی از کارشناسان معتقدند که علت آن ناراحتی گوارشی مانند کرامپ روده است. برای تشخیص این اختلال لازم است که علل احتمالی دیگر کنار گذاشته شود. مثلاً اگر بچه تب داشته باشد، بی‌حال باشد، و یا شکم شیرخوار باد کرده باشد، نشان دهنده‌ی علت‌های دیگر است. معمولاً تعداد بسیار کمی از این شیرخواران دچار بیماری جسمی واقعی هستند و بقیه‌ی موارد در زمره‌ی قولنج نوزادی قرار می‌گیرند.

بیشترین زمان شیوع این وضعیت در حوالی شش هفتگی است و معمولاً تا قبل از شش ماهگی برطرف می‌شود. ولی در موارد نادری ممکن است تا یک سالگی هم ادامه پیدا کند.

گریه‌های ناشی از کولیک نوزادی معمولاً در ساعات بعد از ظهر اتفاق می‌افتد و بچه پایش را روی شکم جمع می‌کند، زور می‌زند، و صورتش قرمز می‌شود.

در رابطه با قولنج شیرخواران، نباید فقط خود کودک را در نظر گرفت، بلکه باید به تأثیر این وضعیت بر پدر و مادر نیز توجه کرد، زیرا گریه‌ی بچه برای پدر و مادر بسیار ناراحت کننده است و موجب استرس در آنها می‌شود. در عین حال مراقبت از کودک مبتلا به کولیک خستگی زیادی نیز در پدر و مادر و سایر مراقبان کودک ایجاد می‌کند.

برای اینکه تأثیر این مسئله به خوبی مشخص شود، باید دانست که طبق مطالعات انجام شده، گریه کردن مداوم و زیاد شیرخواران گاه موجب اختلافات زناشویی، افسردگی پس از زایمان، قطع زودرس شیردهی، مراجعه‌ی مکرر به پزشک، و چند برابر شدن انجام آزمایشات آزمایشگاهی و تجویز دارو می‌شود. گاهی نیز پدر و مادر به علت درماندگی شدید با کودک بدرفتاری می‌کنند، که یکی از این موارد، سندروم تکان دادن بچه (SBS) است.

در حالی که علت دقیق قولنج در نوزادان و شیرخواران مشخص نیست، ولی باید دانست که برخی از عوامل باعث تشدید آن می‌شود. مثلاً بعضی از والدین از روی ناآگاهی شیرخشک شیرخوار را با قند مخلوط می‌کنند، در حالی که به علت نداشتن آنزیم دی‌ساکاریداز، دادن قند به شیرخواران در سنین پایین موجب نفخ و دل درد می‌شود و کولیک را تشدید می‌نماید.

وقتی که تشخیص کولیک مسجل شد و علل ارگانیک ناراحتی شکمی رد شد، لازم است که به پدر و مادر اطمینان داده شود که این وضعیت جای نگرانی ندارد و خودبه‌خود بهبود می‌یابد. کافی است که با قرار دادن بچه در وضعیت مناسب، مثلاً به پهلو یا شکم، تکان دادن آرام، و شیردهی یا استفاده از پستانک بچه را آرام کنند. بغل کردن کودک نیز مفید است.

گرچه برخی از داروها ممکن است برای تسکین درد قولنج در بچه‌ها سودمند باشد، ولی این داروها بی‌خطر نیستند و ترجیحاً نباید از آنها استفاده شود. به‌طور کلی، شواهد علمی مؤثر بودن داروها برای درمان کولیک نوزادی را نشان نداده است.