Jak przygotować się do badań laboratoryjnych?

Badania laboratoryjne to najtańsze i najłatwiej dostępne źródło informacji medycznej. Są podstawą ponad 60% decyzji lekarskich, dlatego ich wyniki stanowią jeden z elementów decydujących o skuteczności i efektywności ochrony zdrowia. Dlaczego tak ważne jest prawidłowe przygotowanie pacjenta do badań?

Błąd fazy przedanalitycznej stanowi aż 68,2% wszystkich błędów w laboratorium, z czego znaczna część jest spowodowana złym przygotowaniem pacjenta. Ma to swoje konsekwencje w dalszej diagnostyce i terapii pacjenta, jak również konsekwencje ekonomiczne. W najlepszym wypadku, gdy błąd uda się wychwycić przed wdrożeniem leczenia, konieczne będzie ponowne pobranie próbki i powtórzenie badań.

Na wynik badania laboratoryjnego wpływają czynniki:

• niezależne: wiek, rasa, płeć, ciąża
• środowiskowe: dieta, wysiłek fizyczny, wysokość n.p.m., używki, leki, stres, pora dnia

Jak ograniczyć błędy podczas analizy wynikające z winy pacjenta i sprawić, żeby wyniki były miarodajne? Wystarczy zastosować się do kilku poniższych reguł.

1. Badanie krwi

• krew należy pobrać w godzinach porannych - od 7.00 do 10.00
• przyjdź na pobranie na czczo - ok. 12 h od ostatniego posiłku, lecz nie więcej niż 14 h
• 48 h przed badaniem unikaj wysiłku fizycznego, przed pobraniem krwi wskazane jest 5 min. odpoczynku
• 24 h przed badaniem nie spożywaj alkoholu i obfitych, tłustych posiłków
• 2 h przed badaniem nie pal tytoniu
• przed badaniem nie zażywaj porannej dawki leków i ziół (chyba, że lekarz zaleci inaczej)
• przed badaniem możesz wypić niewielką ilość wody

2. Badanie ogólne moczu

• do badań należy oddać poranną próbkę moczu
• przy zachowaniu zasad higieny, pobierz mocz ze środkowego strumienia - 1 porcja do toalety, 2 porcja do pojemnika jednorazowego opisanego imieniem i nazwiskiem oraz godziną pobrania
• mocz należy dostarczyć w określonej ilości - min. 10 ml
• przed pobraniem zaleca się stosowanie swojej zwyczajowej diety i unikanie wysiłku fizycznego
• należy powstrzymać się od stosunków płciowych na 24 h przed badaniem
• należy umyć ciepłą wodą bez mydła okolice ujścia cewki moczowej
• nie zaleca się pobrania moczu w okresie od 2 dni przed menstruacją do 2 dni po jej zakończeniu

3. Dobowa zbiórka moczu

• należy przygotować czysty 3 litrowy pojemnik
• w laboratorium należy uzyskać informację o konieczności dodania do pojemnika stabilizatora
• 1 poranną porcję moczu oddać do toalety, następnie rozpocząć 24 h zbiórkę
• każdą porcję moczu należy oddać do pojemnika, zanotować godzinę rozpoczęcia i zakończenia zbiórki
• pojemnik z moczem należy przechowywać w lodówce
• po zakończeniu zbiórki zawartość 3 litrowego pojemnika należy wymieszać, zmierzyć objętość i odlać 50-100 ml do jednorazowego pojemnika
• na kartce dołączonej do pojemnika podać: czas rozpoczęcia i zakończenia zbiórki, całkowitą objętość moczu, ciężar ciała, wzrost

4. Badanie bakteriologiczne moczu

• do badania należy oddać poranną próbkę moczu
• należy umyć ręce wodą z mydłem, wytrzeć ręcznikiem papierowym
• nie wolno dotykać wewnętrznych ścianek jałowego pojemnika i przykrywki, należy chwytać zewnętrzne ścianki, a przykrywkę odłożyć wewnętrzną stroną do góry
• kobiety: jedną ręką rozchylić wargi sromowe większe odsłaniając ujście cewki moczowej
• mężczyźni: zsunąć napletek odsłaniając ujście cewki moczowej
• okolice cewki moczowej przetrzeć jałowym gazikiem lub ręcznikiem papierowym
• 1 porcję moczu oddać do toalety, 2 porcję do pojemnika (do 1/3 jego objętości)
• natychmiast po napełnieniu należy zamknąć pojemnik i jak najszybciej dostarczyć do laboratorium - do chwili transportu przechowywać w lodówce

5. Badanie kału

• przed pobraniem próbki kału opróżnić całkowicie pęcherz moczowy
• do specjalnego pojemnika zaopatrzonego w łopatkę pobieramy małą ilość kału (wielkości orzecha laskowego)
• ważne, aby pobrany kał pochodził z różnych miejsc tej samej porcji kału
• do badań mikrobiologicznych należy użyć pojemników jałowych i próbkę jak najszybciej dostarczyć do laboratorium (w ciągu 1 h)
• do badań sanitarno-epidemiologicznych należy pobrać 3 porcje kału, z 3 różnych wypróżnień w ciągu 3 kolejnych dni, pobrane próbki trzymać w lodówce

6. Badania mikrobiologiczne

Wymazy z gardła/migdałków/jamy ustnej/nosa/języka - pobiera się rano, na czczo, przed umyciem zębów, po przepłukaniu jamy ustnej przegotowaną wodą

Wymazy ze spojówek/wydzielina oczna/wydzielina ropna z ucha/wymazy z ucha zewnętrznego - przed pobraniem nie przepłukiwać, nie przemywać płynami odkażającymi, nie nakładać makijażu

Wymazy z narządów płciowych męskich: cewka moczowa/napletek/wydzielina gruczołu krokowego - zachować 3-dniową wstrzemięźliwość seksualną, nie płukać, nie przemywać płynami odkażającymi, nie stosować maści, nie oddawać moczu 2-3 godziny przed pobraniem wymazu

Wymazy z narządów płciowych żeńskich: przedsionek pochwy/pochwa/kanał szyjki/cewki moczowej/srom - zachować 2-dniową wstrzemięźliwość seksualną, nie wykonywać zabiegów higieniczno-pielęgnacyjnych okolicy narządów płciowych, nie oddawać moczu przynajmniej 2-3 godziny przed pobraniem wymazu

Wymazy ze zmian skórnych/owrzodzenia/czyraki/trądzik - przed pobraniem nie przepłukiwać, nie przemywać płynami odkażającymi, nie nakładać makijażu

Pobieranie plwociny na posiew - materiał do badania należy odkrztusić w dniu badania, rano, na czczo, po umyciu zębów i przepłukaniu jamy ustnej przegotowaną wodą

Materiał mikologiczny: włosy/paznokcie/skóra - przed pobraniem materiału nie stosować maści, kremów oraz środków odkażających, nie stosować lakieru do paznokci, zmywacza do paznokci z acetonem przez 3-4 dni przed pobraniem, szamponów ze środkami odkażającymi i przeciwgrzybiczymi, zbyt długie paznokcie obciąć (jednak niezbyt krótko), przed pobraniem materiału umyć wodą z mydłem i wysuszyć skórę w okolicy zmienionego chorobowo miejsca.

Takie przygotowanie jest konieczne do właściwej interpretacji wyników przez diagnostę laboratoryjnego i lekarza. Jeżeli chcecie, w następnych częściach mogę omówić wyniki poszczególnych badań laboratoryjnych, oraz możliwe przyczyny odchyleń od normy. Pozdrawiam i zapraszam do komentowania :)

Źródła:
https://www.mp.pl/
https://diag.pl/
https://www.nik.gov.pl/
https://www.bd.com/
https://www.sarstedt.com/
http://www.biomerieux-diagnostics.com/
https://www.doz.pl/
http://www.badania-medyczne.pl/
https://www.shutterstock.com/